Tradycyjna biżuteria z Sardynii

Historia porcelany, tradycje stołu, dawne obyczaje, prowadzenie domu w starym stylu to tematy, które bardzo mnie fascynują. Mam jednak jeszcze jedną, bardziej kobiecą słabość, mianowicie zamiłowanie do starej, tradycyjnej biżuterii. Postanowiłam wiec napisać coś czasem i w tym temacie, zaszczepiając w Was, wrażliwość do tego typu ozdób, które - przy odrobinie wrażliwości i wiedzy - okażą się piękne, szlachetne, oryginalne i… niekoniecznie drogie. 

Zacznę może nietypowo, bo od tradycyjnej biżuterii z Sardynii, którą do dziś wytwarza się tak, jak przed setkami lat. Opowiedziała mi o niej ostatnio siostra, która od dawna na tej wyspie mieszka. Ozdoby urzekły mnie połączeniem tradycji z nowoczesnością. Z jednej strony przypominają współczesne wzory, a z drugiej niosą ze sobą tysiące lat tradycji, sięgającej korzeniami do czasów antycznych. Przez ten mariaż biżuteria jest dziś chętnie noszona przez zwykłe Sardynki, nie tylko do strojów ludowych, ale też do białej bluzki, marynarki, czy nawet do dżinsów. Mnie podoba się ona również przez swoją uniwersalność: delikatne, orientalne ażury zadziwiająco pasują do naszych, polskich ludowych czerwonych korali. 

Sardynia znana była od czasów antycznych ze złóż srebra. Dlatego wytwarzana tu biżuteria zawsze miała duże znaczenie: była dumą i znakiem rozpoznawczym wyspy. Była też od wieków symbolem statusu społecznego, bogactwa i przedmiotem wymiany handlowej.

Przez wieki wykształciły się również charakterystyczne cechy wyrobów sardyńskich, które od początku wytwarza się w dwóch technikach: filigranu i granulacji.

Filigran – technika złotnicza polegająca na zdobieniu lub wykonywaniu całego przedmiotu z cienkich drucików ułożonych w ażurową siatkę. Na Sardynii nitek takich używano także do wykonywania haftów.

Granulacja – technika złotnicza, polegająca na zdobieniu przedmiotów (gł. biżuterii) drobnymi kuleczkami złota lub srebra. Na Sardynii kuleczki te symbolizują ziarna zboża, a więc urodzaj i dostatek.

Biżuteria stała się charakterystycznym i nieodzownym elementem tradycyjnego stroju sardyńskiego. Wykonywano bardzo dużo różnych elementów: fede (obrączki), pierścionki, kolczyki, spinki do mankietów, zawieszki, naszyjniki, szpile (broszki), różańce, a nawet guziki. Dziś podczas tradycyjnych świąt Sardyńczycy ubierają się w ludowe stroje zdobiąc je oczywiście tradycyjną biżuterią. Kolory, blask, barokowa obfitość, a przy tym radość Sardyńczyków, duma z własnej tożsamości i kultury na takich imprezach zapierają dech w piersiach. 

Najważniejsze i najbardziej symboliczne były fede czyli obrączki oraz amulety su coccu.

Fede sarda – obrączka sardyńska, noszona zamiast klasycznej obrączki, w czasach antycznych była przekazywana z matki na córkę. Jedna z legend mówi, ze fede była wykonana przez sardyńskie Janas czyli wróżki, zamieszkujące centralną, niedostępną cześć wyspy. Wróżki te w dzień siedziały w swoich domach (Domus de Janas), a po północy wychodziły z nich i plotły srebrne i złote nici, z których robiły biżuterię (filigran), zdobiąc ją kamieniami typowymi dla wyspy, czyli onyksem czy koralem (współcześnie używa się tez innych kamieni ozdobnych i szlachetnych, np. rubinów). Wróżki nosiły tę biżuterię tylko na specjalne okazje, np. podczas spotkań z bogami.

Fede nosi się, tak jak klasyczną obrączkę, na palcu serdecznym lewej ręki, ponieważ Sardyńczycy wierzą, że to przez ten palec przepływa dochodząca do serca żyła miłości. Obrączka sardyńska jest podobnie jak tradycyjna, symbolem bogactwa, wierności, rodziny, wszystkiego tego, co czyni dwoje ludzi szczęśliwymi, ale przez swój odrębny od tradycyjnego wygląd, to symbol ziemi i przynależności rodzinnej, tak silnie zakorzenionej wśród mieszkańców wyspy.

Su coccu (su kokku lub la sabegia) to amulet-wisiorek wykonany najczęściej ze srebra (rzadziej złota) z czarnym onyksem. Noszony był na łańcuszku lub sznurku i ukryty pod ubraniem. Jego zadaniem jest ochrona noszącego przed urokami, złymi czarami, klątwą. Onyks ma pochłaniać złą energię, a w razie jej silnego oddziaływania, rozbija się go na pół. co neutralizuje zło.

Su coccu obdarowuje się niemowlęta i młode mężatki, aby chronić je od ciekawych i zazdrosnych spojrzeń. Amulet jest też często prezentem dla najbliższego przyjaciela czy przyjaciółki. 

Jak widzicie na fotografiach tradycyjna biżuteria sardyńska jest dużo bogatsza niż nasza, ale gdy się uważnie przyjrzeć można w niej znaleźć analogie do polskich ludowych ozdób, szczególnie do tych z koralem.

Pod tymi linkami znajdziecie jeszcze kilka innych ciekawostek na temat tradycyjnej biżuterii sardyńskiej:

http://www.fedesarda.it

http://www.loredanamandas.com/it/

http://www.mondosardegna.it/category/gioielli-sardi