Wzór cebulowy

Piwonie we wzorze cebulowym porcelany z Miśni

Motyw piwonii pojawia się też na porcelanie. W najsłynniejszym wzorze miśnieńskim – „wzorze cebulowym”, czy jak niektórzy niezbyt ładnie mówią „cebulaku”, krzew piwonii jest symbolem dobrobytu, wzniosłości i wzrostu. Okazuje się bowiem, że wzór cebulowy ma swoja niezwykłą symbolikę, nic nie jest w nim przypadkowe, a struktura i układ dekoracji pozostaje w Europie od 300 lat taka sama.

 

Naczynia z wzorem cebulowym. każde z nich pochodzi z innej wytwórni i okresu

Wzór cebulowy – (zwiebelmuster – niem.; onion pattern – ang.) jest kopią wzoru chińskiego. Gdy 300 lat temu do Europy po raz pierwszy dotarła chińska porcelana z tym wzorem, dekoratorzy nie rozpoznali w zdobieniu piwonii, brzoskwini i granatu, ale uznali je za kwitnącą cebulę. Chińskie naczynia z tym wzorem podbiły serca europejskiej arystokracji, a wietrząc dobry interes wytwórnia porcelany w Miśni (r. zał. 1713) w 1739 roku zaczęła produkować porcelanę z taką właśnie dekoracją. Ostateczną formę europejskiemu ornamentowi nadał malarz Johann Kretzschmar: na brzegach talerzy zostawił cebule, ale na środku zamiast lotosu, który malowali Chińczycy, umieścił chryzantemę z pnącymi się pędami i ząbkowanymi liśćmi.

Dekorację na naczyniach wykonuje się podszkliwnie kobaltem. Na wypalone biskwitowe naczynie nakłada się rysunek, potem polewa szkliwem i wypala. Wzór jest przez to bardzo trwały, a jego brzegi są delikatnie rozmyte. Motyw krzewu piwonii znajduje się w centralnej części wzoru i jest to podwójnie ząbkowany liść oraz namalowany nad nim kwiat. Inne części malunku to kwitnąca chryzantema (po prawej), symbolizująca czas, gałązka bambusa opleciona pnączem (po lewej) - symbol jedności oraz dwa „błogosławione owoce” brzoskwinia – nieśmiertelność i granat – miłość (na kołnierzu talerzy).

Fajansowy talerz z wytwórni Villeroy&Boch, koniec XIX wieku

Motyw piwonii

Wzór ten szybko zaczęły stosować na swoich naczyniach inne europejskie fabryki porcelany – w XVIII wieku nie zastrzegało się znaków towarowych. Na przeł. XIX i XX wieku celowały w tym wytwórnie szczególnie czeskie, produkujące „cebulaki” do dziś.

Pamiętajmy więc, że ten często spotykany wzór nie jest tylko „wzorkiem w niebieskie kwiatki”, ale ma swoją niezwykłą symbolikę i długą historię.