Angielski talerz z fajansu ironstone

Angielski talerz z fajansu ironstone

Talerz, który przyniosła mi koleżanka, z prośbą o jego opis, wydał mi się uroczy, ale mało intrygujący… aż do momentu, kiedy zaczęłam rozszyfrowywać znajdująca się na spodzie sygnaturę. Jest ona jak się okazuje bardzo znacząca, bo to jeden z najbardziej charakterystycznych wyrobów angielskich.  Talerz wyprodukowano w Staffordshire, z fajansu zwanego ironstone. Ten rodzaj tworzywa odznacza się niezwykłą trwałością i odpornością na stłuczenia.  

O ile z identyfikacją i datowaniem porcelany nie ma większych problemów (literatura, Internet) to w przypadku fajansu brak jest materiałów porównawczych i źródłowych. Nie mniej jednak przeszukałam swoją biblioteczkę i znalazłam kilka ciekawych informacji. W książce „Ceramika”, wydanej przez Wydawnictwo Arkady, w rozdziale o angielskiej ceramice XIX-wiecznej przeczytamy: „W Anglii rozwój przemysłu ceramicznego był burzliwy. […] Powstawały wyroby znakomitej jakości, dzięki stosowaniu już materiałów przemysłowych, szczególnie odpowiadające nowym potrzebom. Jednym z nich był ironstone, rodzaj kamionki z dużą zawartością kaolinu ze związkami żelaza, opracowany w manufakturze w Staffortschire (Mason) w 1813 roku”.

Z kolei, znawca tematu, Jan Diviś w książce „Porcelana europejska” podaje w haśle stone China, że to: „kamionka przypominająca porcelanę, wynaleziona około 1800 roku prze Johna Turnera. […] Od 1813 roku podobną kamionkę wyrabiał w Lane Delph (Staffordshire) Charles James Mason, który nadał jej nazwę porcelany syderytowej (Mason’s Patent Ironstone China)”.

Talerz ozdabia dekoracja z angielska zwana onion pattern (niem. Zwiebelmuster), czyli „wzór cebulowy”. Została ona naniesiona na białe tło za pomocą ceramicznej kalkomanii. Początki dekoracji cebulowej sięgają wieku XVIII i są inspirowane dekoracjami chińskimi. Dokładniej o tym wzorze już pisałam, i te informacje znajdziecie tu:

http://domtradycyjny.blogspot.com/2016/04/normal-0-21-false-false-false-pl-x-none_7.html

W każdym razie, każdy z elementów wzoru cebulowego ma swoją symbolikę. Umieszczone na kołnierzu talerza motywy owoców brzoskwini i granatu w kulturze chińskiej kojarzone są z dwoma „błogosławionymi owocami”, czyli brzoskwinią symbolizującą nieśmiertelność i granatem oznaczającym miłość. W kulturze europejskiej granat również to przede wszystkim symbol miłości i płodności (ze względu na ilość nasion, które w sobie kryje) a brzoskwinia to zmysłowość (delikatna skórka i mięsiste, delikatne wnętrze).

Motyw granatu, ze względu na swoją symbolikę był w europejskiej sztuce XVI i XVII wieku bardzo popularny. Poniżej dwie martwe natury Jacquesa Linarda (1597-1645)

Wzór cebulowy jest motywem bardzo popularnym i lubianym. Obecnie dekoruje się nim nie tylko porcelanę czy fajans, ale też inne przedmioty codziennego użytku, jak tkaniny czy papierowe serwetki do ust.

Identyczny talerz, jak ten, który opisuję, znalazłam na stronie MariasFarmhous pod tym linikem:

https://www.etsy.com/listing/187601593/english-kensington-staffordshire

To jest sklep z używaną porcelaną. Są tam bardzo ładne przedmioty porcelanowe, ale przede wszystkim są one bardzo atrakcyjnie zaprezentowane, co sprawia, że zwykła rzecz staje się obiektem, któremu trudno się oprzeć. Tu sprzedawca (czy sprzedawczyni) wydatował powstanie swojego talerza na lata 60. XX weku. Sądzę więc, że i ten, identyczny z moim egzemplarz, pochodzi z tego okresu.

Brzeg kołnierza talerza zdobi wzór perłowy – perlrand, charakterystyczny dla wyrobów angielskich. Lustro ma średnicę około 15 centymetrów, jest więc to talerz typowo obiadowy. Ale ze względu na to, że to pojedynczy egzemplarz, możemy użyć go jako półmiska, do serwowania ciast, owoców czy wędlin. Podpowiem jeszcze, że naczynia dekorowane wzorem cebulowym bardzo dobrze, na stole, komponują się z naczyniami czysto białymi.